Bron: Yuval Noah Harari. (2017). Homo Deus: Illusie van de vrije wil
Als we alle puntjes met elkaar verbinden en Google en zijn concurrenten vrije toegang verschaffen tot onze biometrische apparaatjes, onze DNA-scans en onze medische gegevens, zullen we een alwetende medische gezondheidsdienst krijgen die niet alleen epidemieën kan bestrijden, maar ons ook kan beschermen tegen kanker, hartaanvallen en alzheimer.
Maar Google kan met zo’n database nog veel meer. Stel je een systeem voor dat, net als in ‘Every Breath You Take’ van The Police, al je ademhalingen volgt, elke beweging die je maakt en elke band die je verbreekt, een systeem die je bankrekening en je hartslag in de gaten houdt, je bloedsuikerspiegel en je seksuele escapades. Dat zal jou zeer zeker beter kennen dan je jezelf kent. De zelfdeceptie en de illusies waardoor mensen in slechte relaties, slechte banen en ongezonde gewoonten blijven hangen, zullen Google niet voor de gek houden. In tegenstelling tot het verhalende zelf dat ons momenteel beheerst, zal Google geen beslissingen nemen op basis van zelfgeknutselde verhalen en zal het niet misleid worden door cognitieve trucjes en de piek-eind regel. Google zal zich daadwerkelijk elke stap die we nemen herinneren, en elke hand die we schudden.
Velen van ons zouden het best prettig vinden om een groot deel van onze besluitvorming in handen van zo’n systeem te leggen, of op zijn minst om het te kunnen raadplegen als we voor belangrijke keuzes staan. Google kan ons adviseren welke film we moeten zien, waar we vakantie moeten vieren, welke studie we moeten volgen, welke baan we moeten accepteren en zelfs met wie we een relatie moeten beginnen. ‘Luister Google,’ zeg ik dan. ‘John en Paul zien mij allebei wel zitten. Ik vind ze allebei leuk, maar op verschillende manieren, en ik kan gewoon niet beslissen. Wat zou jij me aanraden, met alles wat je weet?’
En Google antwoordt dan: ‘Ik ken je al je hele leven. Ik heb al je e-mails gelezen, al je telefoontjes opgenomen en ik ken je favoriete films, je DNA en de complete geschiedenis van je liefdesleven. Ik heb exacte gegevens over alle afspraakjes die je ooit hebt gehad en als je wilt, kan ik je gedetailleerde grafiekjes laten zien van je hartslag, bloeddruk en suikerspiegel tijdens de afspraakjes die je met John en Paul hebt gehad. Als het moet kan ik zelfs heel precieze waarderingscijfers geven voor elke keer dat je met een van hen naar bed bent geweest. En uiteraard ken ik hen net zo goed als ik jou ken. Op basis van al die informatie, mijn weergaloze algoritmen en tientallen jaren aan statistische gegevens over miljoenen relaties adviseer ik je iets te beginnen met John, met een kans van 87 procent dat je op de lange termijn beter af bent met hem.
Ik ken je zelfs zo goed dat ik tegelijk weet dat dit antwoord je niet zal bevallen. Paul is veel knapper dan John en aangezien jij te veel waarde hecht aan uiterlijk, wil je stiekem dat ik “Paul” zeg. Uiterlijk is natuurlijk ook belangrijk, maar niet zo belangrijk als je denkt. Je biochemische algoritmen – die tienduizenden jaren geleden zijn geëvolueerd op de Afrikaanse savanne – bepalen voor 35 procent je mening over potentiële partners. Mijn algoritmen – die gebaseerd zijn op de modernste onderzoeken en statistieken – zeggen dat uiterlijk maar voor 14 procent meeweegt voor het langetermijnsucces van liefdesrelaties. Dus zelfs als ik Pauls uiterlijk meereken, blijf ik erbij dat je beter af bent met John.’
In ruil voor dat soort toegewijde adviesdiensten hoeven we alleen maar het idee op te geven dat mensen individuen zijn en dat ieder mens een vrije wil heeft die bepaalt wat goed is, wat mooi is en wat de zin van leven is. Mensen zullen geen autonome entiteiten meer zijn die worden aangestuurd door de interpretaties van hun verhalende zelf. Ze zullen integrale onderdelen worden van een gigantisch mondiaal netwerk.
